Έιτζ

(AIDS, αγγλ. αρκτικόλεξο των λέξεων Acquired Immune Deficiency Syndrome). Η διεθνής ονομασία που επικράτησε για το Σύνδρομο Επίκτητης Ανοσολογικής Ανεπάρκειας, λοιμώδη νόσο που προκαλείται από τον ιό HIV (HIV-1HIV-2), ο οποίος προσβάλλει τα λεμφοκύτταρα και παραλύει το ανοσοποιητικό σύστημα. Για την ανάπτυξη της ασθένειας μπορεί να χρειαστούν από 6 έως 10 χρόνια και κατά το διάστημα αυτό το άτομο μπορεί να είναι κλινικά υγιές. Η διάγνωση της ασθένειας γίνεται με ανάλυση αίματος (ανίχνευση ιού ή ειδικών αντισωμάτων). Η μετάδοση του ιού γίνεται με τη σεξουαλική πράξη (ετεροφυλόφιλων ή ομοφυλόφιλων), από τη φορέα ή την πάσχουσα μητέρα προς το βρέφος, με μετάγγιση μολυσμένου αίματος και με τη χρήση μολυσμένων συριγγών (κυρίως μεταξύ ναρκομανών). Ο ιατρογενής τρόπος μετάδοσης έχει εξαλειφθεί με τον έλεγχο του προς μετάγγιση αίματος και των μοσχευμάτων. Το Έ. έχει πλήξει όλες τις χώρες του κόσμου, αλλά τα περισσότερα κρούσματα έχουν εμφανιστεί σε χώρες της κεντρικής Αφρικής, στη νότια και ανατολική Ασία και στη Νότια Αμερική. Η ασθένεια αναπτύσσεται κατά στάδια. Αρχικά, ο ιός εισβάλλει στα βοηθητικά Τ-λεμφοκύτταρα και η νόσος μπορεί να μεταδοθεί. Έπειτα από 3-5 εβδομάδες μπορεί να εμφανιστούν συμπτώματα, όπως διόγκωση των λεμφαδένων, πυρετός, μυϊκός και αρθρικός πόνος, εξανθήματα, διάρροια κλπ., που υποχωρούν μετά από 2-3 εβδομάδες. Τα αντισώματα εναντίον του ιού αρχίζουν να ανιχνεύονται στον ορό του αίματος του ασθενούς το νωρίτερο έως και τρεις μήνες μετά τη μόλυνση. Για το διάστημα αυτό εξειδικευμένες μέθοδοι ανίχνευσης στοιχείων του ίδιου του ιού μπορεί να αποκαλύψουν τη μόλυνση ατόμου από αυτόν. Η δεύτερη φάση της ασθένειας είναι ασυμπτωματική και διαρκεί συνήθως από 6 έως 20 μήνες. Είναι όμως δυνατόν να διαρκέσει πολλά χρόνια. Κύριο χαρακτηριστικό αυτής της περιόδου είναι η γενικευμένη λεμφαδενοπάθεια. Όσο τα T4 λεμφοκύτταρα μειώνονται, αρχίζουν να εμφανίζονται πυρετός, διάρροια, βήχας, απώλεια βάρους, διάφορες λοιμώξεις στο στόμα κλπ. Η τρίτη φάση είναι η πλήρης ανάπτυξη της ασθένειας. Γίνεται μετά από 6-10 χρόνια. Εμφανίζεται πλήρης έλλειψη κυτταρικής ανοσίας που έχει αποτέλεσμα την εμφάνιση ευκαιριακών λοιμώξεων (χαρακτηριστικά, πνευμονία από τον μύκητα πνευμονοκύστη καρίνι, ιογενείς εγκεφαλίτιδες) και νεοπλασμάτων (σάρκωμα Καπόζι και Β-λεμφοκυτταρικό λέμφωμα). Η νόσος καταλήγει σε θάνατο. Η ασθένεια επισημάνθηκε για πρώτη φορά στο Λος Άντζελες, στις αρχές της δεκαετίας του 1980 και θεωρήθηκε ασθένεια των ομοφυλόφιλων. Ο υπεύθυνος ιός απομονώθηκε και ταυτοποιήθηκε το 1983. Αργότερα διαπιστώθηκε πως η ασθένεια δεν κάνει επιλογή, αλλά προσβάλλει όλα τα άτομα ανεξαιρέτως. Άρχισαν εντατικές έρευνες για την καταπολέμησή της, οι οποίες συνεχίζονται χωρίς όμως οριστικά αποτελέσματα. Ορισμένα παρασκευάσματα (π.χ. AZT) που έχουν χρησιμοποιηθεί, απλώς επιμηκύνουν τα αρχικά στάδια και ο ασθενής μπορεί να ζήσει περισσότερο. Ένα από τα βασικά προβλήματα στον πόλεμο κατά του Έ. είναι οι μεταλλάξεις του ιού. Εκτός των φαρμάκων, συνεχείς έρευνες γίνονται και στον τομέα της γενετικής θεραπείας και της προφύλαξης με παρασκευή κατάλληλου εμβολίου. Μέχρι τώρα η μόνη θεραπεία παραμένει η πρόληψη (κυρίως με τη χρήση προφυλακτικού κατά τη διάρκεια της συνουσίας). Σύμφωνα με στοιχεία της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας (ΠΟΥ), μέχρι τον Δεκέμβριο του 2001 τα κρούσματα σε ολόκληρο τον πλανήτη έφταναν τα 45 εκατ. Στην Αφρική τα άτομα που έχουν προσβληθεί από τον ιό ξεπερνούν τα 52 εκατ. Στη Βόρεια Αμερική είναι περίπου 1 εκατ., στη Νότια Αμερική 1,5 εκατ., στη νότια και νοτιοανατολική Ασία 7 εκατ., στη δυτική Ευρώπη οι φορείς είναι περίπου 600.000 και στην Αυστραλία 15.000. Στην Ελλάδα, το 1984 είχαν αναφερθεί 4 κρούσματα Έ., τα οποία το 1985 έγιναν 7 και το 1986, 22. Η αύξηση συνεχίστηκε και το 1990 είχαμε 135, το 1991, 147 και το 1995 είχαν καταγραφεί ήδη 1.045 ασθενείς. Έως τον Ιούνιο του 2000 οι οροθετικοί και οι ασθενείς ήταν συνολικά 5.217. Εκδήλωση στην πλατεία Συντάγματος της Αθήνας, στη διάρκεια της παγκόσμιας ημέρας κατά του AIDS, την 1η Δεκεμβρίου του 2002 (φωτ. ΑΠΕ).